Do końca 2021 roku mieszkańcy województwa śląskiego mieli czas na wymianę kotłów, które spalały węgiel, drewno lub pellet i miały 14 lat lub więcej. Osoby, które nie dopełniły tego obowiązku, muszą teraz spodziewać się kary finansowej. To jednak nie koniec zmian - w przyszłości będziemy mieli do czynienia ze stopniową wymianą kotłów na bardziej nowoczesne modele, kotły nawet w pełni automatyczne klasy 3 i 4 również powinny zostać zdemontowane i zastąpione ich nowoczesnymi odpowiednikami spełniającymi normy EkoProjektu i 5-klasy normy EN 303-5:2012.

Niewypełnienie obowiązku wymiany kotłów grozi mandatem w wysokości od 20 do 500 zł lub karą grzywny do 5 tys. zł. Wymiana młodszych kotłów, produkowanych w latach 2007-2013, powinna zostać zrealizowana do końca 2023 roku, natomiast kotłów wyprodukowanych w latach 2013-2017 - do końca 2025 roku. Kotły klasy 3 i 4 należy wymienić do końca 2027 roku. Według Polityki Energetycznej Państwa, od 2030 roku nie będzie można używać węgla do ogrzewania budynków w miastach. Właściciele domów użytkowanych przed 1 lipca 2021 roku mają czas do końca czerwca 2022 roku na zgłoszenie źródła ciepła w Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków. Udostępnienie danych z Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków pozwoli na określenie liczby źródeł ogrzewania wymagających wymiany, aby zredukować emisję szkodliwych substancji w miastach i gminach.

Kogo dotyczy zakaz palenia?

Zakaz dotyczy całego województwa śląskiego i obejmuje wszystkie urządzenia do 1 MW, niezależnie od tego, czy są one stosowane do ogrzewania domów mieszkalnych, firm czy budynków użyteczności publicznej. Pojęcie „stary kocioł” odnosi się do urządzeń, które w 2021 roku miały co najmniej 14 lat lub nie posiadały tabliczki znamionowej, co oznacza, że nie można określić ich daty produkcji. Są to prawdopodobnie wyroby rzemieślnicze, tzw. samoróbki, które nie spełniają norm emisyjnych, w tym piece kaflowe. Wszystkie takie urządzenia powinny zostać zlikwidowane. Jednak nie oznacza to końca wymiany kotłów pozaklasowych, jak również klasy 3 i 4. Była to pierwsza data graniczna wymiany zgodnie z zapisami uchwały antysmogowej dla województwa śląskiego.

Jeśli chodzi o montaż urządzeń grzewczych na paliwa stałe w nowym domu lub modernizacji już istniejących, wymagane jest stosowanie kotła klasy piątej lub ECODESIGN. Warto jednak pamiętać, że od roku 2030, zgodnie z Polityką Energetyczną Państwa, w miastach w Polsce nie będzie można stosować węgla do ogrzewania domów. W związku z tym, decyzja o inwestycji w kocioł węglowy na zaledwie 8 lat jest już indywidualna. Ponadto większość środków pomocowych, takich jak program Czyste Powietrze, nie dofinansowuje już wymiany ogrzewania na węglowe.

Jakie kotły należy wymienić do końca 2023 roku?

Kolejną ważną datą jest koniec roku 2023, do którego należy wymienić kotły, które były produkowane od 2013 roku do 31 sierpnia 2017 roku i które mają obecnie między 5 a 10 lat (zgodnie ze stanem na 01.09.2017 roku, kotły wyprodukowane między 2013 a 31.08.2017).

Co grozi za niewymienienie starego kotła na nowy?

Jeśli spalane jest niedozwolone paliwo lub użytkowany jest stary kocioł lub piec kaflowy, można spodziewać zgłoszeń na numer 986 Straży Miejskiej lub do urzędu gminy zgodnie z uchwałą antysmogową. Nie należy już zwlekać z wymianą pieca, ponieważ kotłownie podlegają regularnym wizytom i kontrolom, a nawet sprawdzane są paliwo i popiół. Do końca czerwca 2022 roku konieczne jest wpisanie sposobu ogrzewania domu do ewidencji.

W 2021 roku powstała CEEB, czyli Centralna Ewidencja Emisyjności Budynków, która umożliwia ustawodawcy spis źródeł ciepła w budynkach i nakłada obowiązek dokonania zapisu urządzenia, którym ogrzewana jest nieruchomość. CEEB to nic innego jak elektroniczna baza danych, która zbiera i udostępnia informacje o budynkach i lokalach, dotyczące źródeł ciepła oraz spalania paliw, o mocy do 1 MW.

Strona internetowa CEEB to również miejsce, gdzie są dostępne informacje na temat prowadzonych programów inwestycyjnych finansowania wymiany kotłów i piecy. System stanowi swoiste centrum wiedzy dla wszystkich zainteresowanych wymianą ogrzewania. Posiada również ciekawy ranking gmin (Ranking gmin w składaniu wniosków CEEB), w którym odnotowuje się procentowy poziom wypełnienia deklaracji bazy. Powyższe działania znacząco ułatwią pozyskanie informacji, które są niezbędne np. przy ubieganiu się o dofinansowanie na wymianę starego kotła lub jak ostatnio w syt. przyznawania dodatku osłonowego na opał.

Utworzenie CEEB ma swoje podstawy prawne w nowelizacji ustawy z dnia 2 listopada 2008 roku o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz o centralnej ewidencji emisyjności budynków (Dz.U. 2008 nr 223 poz. 1459). Zgodnie z nowelizacją ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz o centralnej ewidencji emisyjności budynków, wszyscy właściciele lub zarządcy nieruchomości budynkowych oraz lokalowych będą mieli obowiązek złożenia deklaracji o użytkowanym źródle ciepła lub spalania paliw. Od 1 lipca 2021 roku obowiązkowe jest złożenie takiej deklaracji do CEEB. Właściciel lub zarządca budynku musi w niej podać informacje o zainstalowanym źródle ciepła i spalania paliw o łącznej mocy do 1 MW.

Do kiedy i jak złożyć deklaracje CEEB?

Aby złożyć deklaracje do CEEB, właściciele lub zarządcy budynków mogą skorzystać z internetowego formularza dostępnego na stronie ceeb.gov.pl (wydzielonej z strony www.zone.gunb.gov.pl) lub skorzystać z wersji papierowej, która odpowiada lokalizacji budynku i złożyć ją w urzędzie miasta/gminy lub wysłać pocztą. W wersji elektronicznej składania wniosku, oprócz wygody zyskuje się jeszcze dostępne do duplikatu PDF swojej dekalracji, co przydaje się w przypadku wielokrotnego zakupu paliwa (np. węgla w kopalni grupy PGG - sklep.pgg.pl). Deklaracje należy składać do właściwego miejscowo wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Obowiązujące terminy na złożenie deklaracji to:

• 14 dni od dnia pierwszego uruchomienia instalacji/źródła ciepła lub spalania (zawiadomienie o zakończeniu budowy lub decyzja o pozwoleniu na użytkowanie budynku)
• 12 miesięcy od dnia ogłoszenia komunikatu w przypadku właścicieli lub zarządców budynków lub lokali, którzy eksploatowali przed dniem wejścia w życie przepisów źródła ciepła lub źródła spalania paliw.

Co grozi za niezłożenie deklracji CEEB?

Należy pamiętać, że za niezłożenie deklaracji w terminie przewidziane są sankcje prawne. Przepisy wprowadzające obowiązek złożenia deklaracji zostały wzmocnione odpowiednimi przepisami, uwzględniającymi jednocześnie instytucję czynnego żalu. W art. 27h ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz o centralnej ewidencji emisyjności budynków wprowadza się sankcje karne, które mogą być nakładane w przypadku niezłożenia w ustawowym terminie deklaracji. Za jej brak grozi grzywna, która jest wymierzana na zasadach ogólnych kodeksu wykroczeń. Jeżeli jednak zreflektujemy się, że nie dopełniliśmy tego obowiązku, zanim organ wykonawczy (w tym wypadku: wójt, burmistrz lub prezydent miasta) „poweźmie o tym informację”, możemy uniknąć kary, składając stosowną deklarację w ramach czynnego żalu. W praktyce grzywna może wynieść do 500 zł i trafiać będzie do dochodu gminy lub miasta. Jeżeli sprawa z powodu ignorowania obowiązku trafi na wokandę sądu, można spodziewać się aż do 5 000 zł grzywny! Wg. doniesień prasowych, gminy oraz miasta toną w wnioskach papierowych, które mają obowiązek wprowadzić do systemu w przeciągu 6 m-cy. Ten okres już się skończył, jednakże faktycznego nakładania kar brak. Nie należy jednak zwlekać, gdyż w przypadku kontroli taka kara może nadejść niespodziewanie.

Jak uniknąć kary w przypadku niezłożenia deklaracji CEEB w terminie?

Należy pamiętać, że niezłożenie deklaracji w ustawowym terminie wiąże się z sankcjami prawymi. Przepisy wprowadzające obowiązek składania deklaracji zostały uzupełnione o instytucję czynnego żalu. Zgodnie z art. 27h ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz o centralnej ewidencji emisyjności budynków, niezłożenie deklaracji w terminie grozi karą. Sankcje karne są nakładane na podstawie kodeksu wykroczeń. Jednakże, jeśli zauważymy, że nie dopełniliśmy tego obowiązku przed otrzymaniem informacji od organu wykonawczego (tj. wójta, burmistrza lub prezydenta miasta), możemy uniknąć sankcji prawnych, składając deklarację w ramach czynnego żalu.

Aktualne informacje na temat Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków można znaleźć na stronie Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego: https://www.gunb.gov.pl/strona/centralna-ewidencja-emisyjnosci-budynkow oraz samej stronie ewidencji: https://ceeb.gov.pl/