Kominek powietrzny czy wodny - co wybrać?

Budowa kominka w domu to wspaniały pomysł, jednak dla wielu pozostają do rozstrzygnięcia trudne kwestie techniczne. Przede wszystkim należy podjąć decyzję: czy wybrać kominek wodny, czy powietrzny (konwekcyjny).

W dobie intensywnego rozwoju i udoskonalania systemów grzewczych, opłaty za ogrzewanie są coraz niższe, a koszty te nierzadko są mniejsze niż cena energii pozyskanej ze spalania drewna. Z drugiej strony — czy umiemy sobie wyobrazić wieczorny relaks na fotelu ze wzrokiem skierowanym na kaloryfer? Do budowy kominka w domu najczęściej skłania chęć patrzenia na żywy ogień w zimne jesienne czy zimowe wieczory. Kominek buduje nastrój oraz dodaje prestiżu pomieszczeniu w którym został zabudowany, jest więc czymś więcej niż tylko kolejnym źródłem ciepła.

Jakie kwestie należy rozważyć przy wyborze kominka

Przede wszystkim należy określić swój tryb życia, preferencje, upodobania, ilość wolnego czasu i swoje wyobrażenie o domowym ognisku. Kolejnym etapem jest rozważenie kwestii czysto technicznych np. zapotrzebowanie cieplne budynku, rodzaj głównego źródła ciepła, kształt pomieszczeń, typ i położenie komina, rodzaj wentylacji (w pomieszczeniach bez wentylacji kominka nie montujmy lub będziemy mieli problem z jego odbiorem przez kominiarza).

Kominki z płaszczem wodnym

W kominkach z płaszczem wodnym, jak nazwa wskazuje, podgrzewana jest woda, w związku z czym wystarczy tylko podłączyć go do instalacji centralnego ogrzewania. Ciepło uzyskane w ten sposób można wykorzystać nie tylko do ogrzania domu, ale też np. do podgrzewania ciepłej wody użytkowej do kąpieli i celów sanitarnych. Wśród zalet kominków z płaszczem na pierwszym miejscu trzeba wymienić łatwość rozprowadzania wytworzonego ciepła po całym budynku. W prosty sposób można je połączyć z ogrzewaniem podłogowym, grzejnikami, ciepłą wodą użytkową. Zwolennicy kominków wodnych podkreślają też równomierny rozkład temperatur i możliwość ustawienia temperatury w poszczególnych pomieszczeniach dzięki miejscowym regulatorom wodnym. Warto też pamiętać o tym, że wytworzone przez kominek wodny ciepło można łatwo zgromadzić w odpowiednio dobranym buforze wodnym.

Jak palić w kominku z płaszczem wodnym?

Otóż wystarczy palenie przez kilka godzin na dobę, aby budynek utrzymywał zadaną temperaturę. Kominki wodne, ze względu na większą różnicę temperatur na wymienniku spaliny-woda, mają wyższą niż kominki powietrzne sprawność energetyczną, która wynosi ok. 80-90%. Wykorzystanie nowoczesnych materiałów szamotowo-ceramicznych sprawia, że wnętrze wkładu i szyba pozostają czyste, co znacznie usprawnia codzienną eksploatacją. Ponadto podwójna szybka sprawia, że pomieszczenie, w którym zamontowany jest kominek, nie przegrzewa się. Jak każde rozwiązanie, kominek z płaszczem wodnym ma też swoje wady, m.in. dość długie nagrzewanie się, co związane jest z koniecznością zagrzania wody w obiegu instalacji c.o. Jeśli na posiadaniu jest zbiornik buforowy, to potrzeba kilka godzin na załadowanie bufora, a w przypadku ogrzewania podłogowego czas potrzebny na rozgrzanie płyty podłogowej i jej efektywne grzanie jest jeszcze dłuższy.

Inną kwestią postrzeganą jako wada kominków z płaszczem wodnym jest też konieczność zasilania kominka energią elektryczną, konieczną do pracy sterownika czy pomp obiegowych. Również sam koszt kominka z płaszczem wodnym jest wyższy niż koszt kominka powietrznego, co wynika m.in. z konieczności wykonania instalacji hydraulicznej. Z tego względu, takie rozwiązanie sprawdzi się zwłaszcza w tych domach, w których to właśnie wydatki ponoszone na ogrzewanie najmocniej nadwyrężają budżet. W takiej sytuacji inwestycja zamortyzuje się najszybciej, a im więcej pali się w kominku wodnym, tym szybciej zwrócą się koszty poniesione na jego zbudowanie.

Jakiej moc wkład wybrać?

Kalkulator mocy wkładu kominkowego.

Budowa kominka z płaszczem wodnym

1. Wężownica grzewcza
2. Rura grzewcza wkładu
3. Płaszcz wodny kominka
4. Przeszklenie

Odbiór ciepła z kominka wodnego

Płaszcz wodny w kominku pozwoli na odbiór ciepła i przekazanie go do istniejącej instalacji centralnego ogrzewania, to generuje oszczędności i zwiększa sprawność urządzenia polepszając odbiór ciepła przez urządzenie.

Schemat podłączenia kominka z płaszczem wodnym

1. Wkład kominkowy z płaszczem wodnym
2. Wylot spalin z kominka
3. Sterowany elektrycznie dolot powietrza
4. Otwarte naczynie wzbiorcze
5. Automatyczne uzupełnianie wody (np. z wodociągu)
6. Pompa centralnego ogrzewania
7. Centralka sterująca
8. Zasilanie z wodociągu
9. Rozdzielacz c.o.
10. Odbiornik ciepła c.o.
11. Rura bezpieczeństwa
12. Rura wzbioracza
13. Rura spustowa do kanalizacji
14. Rura przelewowa do kanalizacji
15. Króciec obiegu wody c.o
16. Króciec obiegu wężownicy
17. Króciec czujnika zaworu termicznego
18. Gniazdo czujnika temperatury

Kominki konwekcyjne

Kominki konwekcyjne, nazywane są również powietrznymi, w inny sposób niż urządzenia wodne przekazują energię cieplną, bo uzyskana ze spalania drewna energia cieplna nie podgrzewa wody, ale jest przekazywana do powietrza okalającego wkład kominkowy.

Umiejętne wykonanie zabudowy powietrznego wkładu kominkowego jest tutaj zdecydowanie bardziej istotniejsze, choć z pozoru wyglądające na zadanie prostsze niż w kominkach wodnych. Trzeba jednak pamiętać, że temperatura na powierzchni wkładu kominkowego sięga 400 stopni Celsjusza. Dlatego ważne jest, aby właściwie dobrać powierzchnię kratek konwekcyjnych oraz zastosować atestowane materiały na izolację ścian wewnątrz kominka, oraz na samą zabudowę, co zagwarantuje bezpieczeństwo eksploatacji oraz pozwoli uniknąć przykrych sytuacji np. zbyt duża temperatura przy lakierowanym suficie może doprowadzać do topienia się lakieru.

Największą zaletą kominków powietrznych jest błyskawiczna reakcja na rozpalenie ognia, przy tak małej bezwładności cieplnej wystarczy niecałe pół godziny, aby kominek osiągnął swoją moc znamionową, przez co jest to świetne rozwiązanie do okazjonalnego dogrzewania pomieszczeń. W tym przypadku nie jest potrzebna dodatkowa energia elektryczna na sterownik czy pompy. Z uwagi na dużą popularność kominków konwekcyjnych, na rynku jest dostępna bogata oferta wkładów kominkowych (z dwoma lub trzema szybami o dużym przeszkleniu, bocznymi szybami, wolnostojące itp.). Cena inwestycji kominka powietrznego zdecydowanie niższa niż przy montowaniu kominka wodnego, co wynika zarówno z dostępności tańszych wkładów oraz mniej skomplikowanej zabudowy, jeżeli chodzi o podłączenie do istniejącej instalacji centralnego ogrzewania.

Istotnymi wadami kominków konwekcyjnych najczęściej wymienianymi przez użytkowników to brudzenie wokół wylotów kratek konwekcyjnych, co jest związane z faktem, że przy rozprowadzeniu wytworzonego gorącego powietrza generowane są duże strumienie ciepła. Istotnie, wbrew pozorom nie jest łatwo rozprowadzić ciepło po całym budynku, tutaj powstaje kolejny problem dużych dysproporcji temperatur pomiędzy pomieszczeniem z kominkiem a pomieszczeniami sąsiadującymi. Jeśli ciepło z kominka ma trafić do wszystkich pomieszczeń, to konieczny jest montaż systemów mechanicznego nawiewu powietrza, ale te wymagają prądu. W takiej sytuacji potrzebne są znaczne przekroje przewodów gorącego powietrzna. Stosując rekuperację lub DGP grawitacyjne lub DGP mechaniczne eliminuje się te problemy, ma to jednak zastosowanie, gdy kominek powietrzny staje się bardziej znaczącym źródłem ciepła dla budynku.

Przeciwnicy kominków powietrznych podkreślają też większe, niż w przypadku kominków wodnych, różnice temperatur pomiędzy pomieszczeniami oraz fakt, że kominek powietrzny szybko stygnie, ale nie jest to wadą, gdy ktoś przestając dokładać oczekuje spadku temperatury i wychłodzenia pomieszczenia.

Budowa kominka konwekcyjnego

Budowa najprostszego kominka konwekcyjnego bez systemu rozprowadzania powietrza

1. Komora dekompresyjna kominka
2. Kratka wylotu ciepłego powietrza
3. Wyprowadzenie ogrzanego powietrza
4. Komora ogrzanego powietrza
5. Termoodporna izolacja termiczna
6. Deflektor poziomy kominka
7. Przewód kominowy
8. Wyczystka
9. Przewód spalinowy czopucha kominka
10. Wkład kominkowy (konwekcyjny)
11. Drzwi rewizyjne przewodu kominowego
12. Zewnętrzne doprowadzenie powietrza głównego

Rodzaje kominków i wkładów kominkowych

Obecnie na rynku zdecydowaną większą popularnością cieszą się kominki konwekcyjne, co wynika z faktu, że koszty ogrzewania budynków są zoptymalizowane, a kominek pełni rolę wspomagającą lub prestiżową dla budynku. W przypadku obiektów mieszkalnych wyposażonych w ogrzewanie podłogowe, kominek umożliwia szybkie podgrzanie całego budynku czy też zapewnienie potrzebnego ciepła w porach przejściowych. Ze względu na niższą cenę urządzeń można w określonym budżecie zakupić wkład kominkowy lepszej klasy, a nawet pozwolić sobie na indywidualną i oryginalną zabudowę kominka. Estetycznie wykonana zabudowa kominka potrafi nadać niepowtarzalny klimat i charakter pomieszczeniu i może zająć sporo miejsca, chcąc tego uniknąć można zdecydować się na kominek z wkładem wolnostojącym.

Co należy rozważyć przed zakupem kominka

Moc wkładu kominkowego

Komfortowe użytkowanie kominka wymaga, aby rozmiar jego paleniska było odpowiednio dobrany do wielkości salonu i potrzeb grzewczych. Jeśli wkład kominka okaże się zbyt duży, będzie on używany na niskiej mocy i skończy się to tym, że przeszklenie, wnętrze paleniska oraz wymiennik ciepła kominka będą zasmolone. Z drugiej strony, jeśli wkład kominkowy będzie o zbyt niskiej mocy, to będzie on przeciążany, aby osiągnąć komfort cieplny, ale jego żywotność za to się skróci. O ile klient nie potrafi sam oszacować potrzeb to może o to poprosić sprzedawcę, jednakże ten potrzebuje informacji na temat domu, kubatury, rodzaju izolacji cieplnej, aby wybrać odpowiedni wkład kominkowy. W uproszczeniu przyjęło się, że zapotrzebowanie na ciepło rzędu od 70 do 80 watów na metr kwadratowy przypada dla domów bez izolacji cieplnej. Umowna wartość zmienia się w zależności od rodzaju izolacji, liczby okien, wysokości pomieszczenia. W skrajnych przypadkach szczegóły takie jak mostki termiczne, nieszczelności drzwi lub okien mogą znacząco zafałszować ten wynik.

Wentylacja w pomieszczeniu z kominkiem

Kominek potrzebuje powietrza do spalania oraz ciągu nazywanego kominowym. Jeżeli dom jest zbyt szczelny lub wentylacja powoduje jego odwrócenie zawsze występują problemy podczas palenia. Podłączenie zewnętrznego dolotu powietrza głównego to standard i profesjonalizm przy montażu kominka, dostarcza one powietrze do spalania bezpośrednio do paleniska z zewnątrz. W nowy i szczelny budynek lub wentylacja mechaniczna mogą stanowić wyzywanie, dostęp do kanału wentylacyjnego jest tutaj nieodzowny, aby kominek mógł przejść odbiór przez kominiarza i nie stanowił źródła zagrożenia zatrucia czadem. Dodatkowo warto zamontować czujnik czadu.

Drzwi, okna i izolacja termiczna

Domy o słabej izolacji potrzebują znacznie więcej opału a co za tym idzie energii do ogrzania pomieszczeń, wychładzają się też po ustaniu grzania zdecydowanie szybciej niż domy z izolacją z styropianu, potrójnymi oknami oraz drzwiami (najlepiej wg. nowych norm przewidzianych na 2021 r.). Dla małych pomieszczeń bez rekuperacji lub instalacji wodnej (kominek z płaszczem wodnym) należy wybrać kominek, który działa dobrze na niskiej mocy.

Komin

Większość problemów związanych z kominkiem wynika ze źle zwymiarowanego lub nie działającego prawidłowo komina, aby kominek pracował optymalnie, powinien on być podłączony do przewodu komina o większej wewnętrznej średnicy niż wylot czopucha dymnego wkładu kominkowego. Zasada ogólna mówi, że jeden metr komina wytwarza ok.czterech Pascali (w skrócie Pa) ciągu. Niewiele wkładów kominkowych funkcjonuje prawidłowo przy ciągu mniejszym niż ~12 Pa.

Sposób podłączenia również odgrywa rolę, kąt ostry w świetle kanału dymnego lub kolanka nastawnego u wylotu pogarszają ciąg kominowy. Podłączenie powinno optymalnie być skierowane do góry a odchylenia od pionu w kącie większym niż 30º będą go dodatkowo osłabiać.

W przypadku, gdy ocena sytuacji odnośnie stanu komina nastręcza trudności, kominiarz za pomocą oględzin i pomiaru mikromanometrem (miernik ciągu kominowego) pozwoli to ustalić, pomoże również ustalić i wybrać kanał wentylacyjny pod kratkę. Dodatkową opcją jest również odnowa starego komina lub montaż dodatkowego zewnętrznego komina stalowego żaroodpornego (lub jeszcze lepiej ceramicznego), gdy nie ma wolnego kanału na odprowadzenie spalin.

Zbyt duży ciąg kominowy również stanowi problem, gdyż powoduje zbyt szybkie spalanie opału oraz związane z tym straty cieplne. Warto więc upewnić się, że w instalacji będzie tzw. przepustnica lub regulator ciągu kominowego. Zbyt duży ciąg lub cofanie się dymu kominowego może występować w wietrznych regionach nadmorskich i górskich.

Kolejny aspekt to wystawanie komina ponad dach, w przypadku, gdy komin nie jest umieszczony na kalenicy głównej powinien wystawać poza nią 0,6 m. Znane jest zjawisko halnego oraz generowanie nadciśnienia, które może powodować cofanie się dymu. Z pomocą mogą przyjść tutaj samonastawne obrotowe nasady kominowe, pozwalające ukierunkować ujście dymu zgodnie z wiatrem.

Gdzie powinien być zainstalowany kominek

W zależności od rodzaju kominka umieszczenie go w pobliżu ścian z materiałów palnych np. drewna, mebli może wymagać zabezpieczenia ogniotrwałego. Dobrze sprawdzić przed zakupem, instrukcję montażu, na szczęście wykonanie takiego zabezpieczenia nie jest trudne a sama ścianka zbudowana z właściwego materiału ma zaledwie 5 cm grubości. Obowiązkowym punktem do przemyślenia jest prawidłowa budowa komory dekompresyjnej przy łatwopalnym suficie, np. drewniany lakierowany sufit, przy braku lub źle wykonanej komorze będzie się topić a drewno rozsychać. O ile nie ma obowiązku wykonywania komory dekompresyjnej nad kominkiem o tyle stanowi to dobrą praktykę przy łatwopalnych powierzchniach sufitowych.

Nośność stropu dla wkładu kominkowego

Większość pieców i wkładów może być instalowanych bez konieczności wzmocnienia stropu, ale na wszelki wypadek, warto dokonać oszacowania ich ciężaru. Norma konstrukcyjna mówi, że wytrzymałość obciążeniowa stropu w budynku jednorodzinynm, musi wytrzymać 150 kg/m2, łącznie z zabudową i dodatkową armaturą w przypadku wkładu wodnego. Sięgnięcie do planów budynków w przypadku wątpliwości powinno rozwiać obawy lub określić potrzebę wzmacniania stropu.

Montaż

Do wykonania montażu nie są wymagane specjalne zezwolenia lub umiejętności, jednakże dobrze skorzystać z usług firmy instalatorskiej specjalizującej się w zabudowie kominka. Czas montażu może trwać od kilku godzin do kilku dni, w zależności od ilości prac i skomplikowania zabudowy. Formalnym wymogiem jest dokonanie oględzin i odbioru przez mistrza kominiarskiego przed całkowitą zabudową kominka, gdzie zwraca uwagę, na poprawność spalania i obecność kratki wentylacyjnej. Dobrze jest przemyśleć dostęp do wyczystki, aby mieć łatwy dostęp szczotką oraz wybierania sadzy z popiołem.